در قوانین حقوقی ایران مفهوم دیه وجود دارد ولی در موارد حوادث رانندگی، مسئولیت پرداخت دیه به راننده مقصر تعلق نمی گیرد. در ایران بر اساس قانون حمل و نقل عمومی راه آهن، حمل و نقل خودرویی و حمل و نقل هوایی، صدمه های وارده به اشخاص و مالکیت در حوادث رانندگی تحت پوشش بیمه های تامین اجباری مسئولیت های عمومی قرار می گیرد. به عبارت دیگر صدمات و خسارات وارده به اشخاص و مالکیت در حوادث رانندگی توسط بیمه های تامین اجباری رفع می شود و راننده مقصر مستقیماً مسئولیت مالی ندارد.
شما می توانید برای اطلاع از بیمه بدنه و بیمه شخص ثالث به صفحات مورد نظر مراجعه کنید.
دیه تصادف به اشخاصی تعلق می گیرد که در یک حادثه تصادفی صدمه دیده اند. به طور کلی دیه تصادف شامل دو بخش است؛
دیه جان به افرادی تعلق می گیرد که در حادثه تصادف جان خود را از دست داده اند. این دیه به وارثان قانونی فوت شده پرداخت می شود. دیه تن نیز به کسانی تعلق می گیرد که در حادثه تصادف، دچار عارضه جسمی شده اند و یا عضوی از بدن خود را از دست داده اند. در این صورت دیه تن بر اساس میزان صدمه وارده به فرد آسیب دیده و با توجه به تعیینات قانونی محاسبه می شود. معمولاً این مبلغ توسط بیمه های تامین اجباری مسئولیت های عمومی پرداخت می شود. در مواردی که راننده مقصر از بیمه مسئولیت های عمومی معاف شده باشد، مسئولیت پرداخت دیه به عهده وی خواهد بود. بنابراین دیه تصادف به اشخاصی تعلق می گیرد که در یک حادثه تصادفی صدمه دیده اند و میزان آن بر اساس صدمات وارده به جان و جسم آنان تعیین می شود.
در حال حاضر در قوانین حقوقی ایران، مدت پرداخت دیه توسط راننده مقصر به متضرر مشخص نشده است. با این حال معمولاً در صورتی که راننده مقصر از بیمه تامین اجباری مسئولیت های عمومی معاف شده باشد، مسئولیت پرداخت دیه به عهده وی خواهد بود و باید در مدت زمان معقول پس از وقوع حادثه، دیه را به شخص آسیب دیده پرداخت کند.
مدت زمان پرداخت دیه توسط راننده مقصر با توجه به شرایط و وضعیت مختلف ممکن است متفاوت باشد و بستگی به عواملی مانند میزان خسارت وارده، توافقات مالی و قوانین مربوطه در هر مورد خاص دارد. به عنوان مثال در برخی موارد، مدت زمان معقول به معنای چند هفته یا چند ماه است، در حالی که در موارد دیگر ممکن است مدت زمان طولانی تری نیاز باشد.
در حال حاضر در ایران هنوز قانون جدیدی در خصوص بیمه راننده مقصر وجود ندارد. با این حال در سال های اخیر برخی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی پیشنهاداتی مبنی بر ایجاد یک نظام بیمه راننده مقصر را مطرح کرده اند. این قانون پیشنهادی قرار است مسئولیت مالی راننده مقصر در حوادث رانندگی را تعیین کند و بر اساس میزان خسارت وارده به طرف متضرر، بیمه های تامین اجباری مسئولیت های عمومی و بیمه های خصوصی را تکمیل کند.
مطابق این پیشنهاد راننده ها می توانند بیمه راننده مقصر را تحت عنوان بیمه اختیاری خودرو خریداری کنند و در صورت بروز حادثه، مسئولیت مالی خود را به بیمه منتقل می کنند. این قانون پیشنهادی قرار است مبلغ بیمه راننده مقصر بر اساس فاکتورهایی مانند سابقه رانندگی، نوع و سن خودرو و میزان خسارت وارده تعیین شود.
با اجرای این قانون پیشنهادی، انتظار می رود مسئولیت مالی راننده مقصر در حوادث رانندگی بهبود یابد و فرد آسیب دیده در حوادث، از مزایای بیشتری برخوردار شود. با این حال لازم به ذکر است که اجرای قانون جدید بیمه راننده مقصر نیاز به تصویب و اجرای قوانین مربوطه دارد و هنوز در مراحل تدوین و بررسی قرار دارد.
در ایران دیه فوت راننده مقصر به عنوان یک بخش از دیه تصادف محسوب می شود. دیه فوت راننده مقصر به وراثان قانونی فوت شده پرداخت می شود. محاسبه دیه فوت راننده مقصر بر اساس معیارهای مشخصی انجام می گیرد. در این محاسبه عواملی مانند سن راننده مقصر، درآمد و شغل وی، وضعیت تأهل و تعداد افراد تحت تکفل وی و سایر عوامل مشابه در نظر گرفته می شود. این عوامل به منظور تعیین مقدار دیه فوت و تعیین مبلغی مناسب برای پرداخت به وراثان فوت شده مورد توجه قرار می گیرند.
در صورتی که راننده مقصر از بیمه تامین اجباری مسئولیت عمومی معاف شده باشد، مسئولیت پرداخت دیه به عهده وی خواهد بود. با این حساب در ایران به راننده مقصر در حوادث رانندگی دیه تعلق نمی گیرد و مسئولیت پرداخت خسارت ها توسط بیمه های تامین اجباری تحت پوشش قرار می گیرد.